لایه برداری
لایه برداری پوست به دو روش انجام می‌شود:
پیلینگ (لایه برداری) فیزیکی
پیلینگ (لایه برداری) شیمیایی
۱- پیلینگ (لایه برداری) فیزیکی
که خود دو نوع می‌باشد:
الف) میکرودرم ابریژن
پزشکان همواره در پی نوعی عمل لایه برداری بوده‌اند که بدون خونریزی و مطمئن‌تر بوده و برای التیام ، به زمان کمتری نیاز داشته باشد. بدین دلیل بود که میکرودرم ابریژن در سال ۱۹۸۵ ابداع شد. این عمل برای درمان آسیب‌های ناشی از نور آفتاب ، اختلالات رنگ پوست ، آکنه ، اسکارها و خطوط کششی به طور وسیعی به کار رفته است. به نظر می‌رسد که نتایج نوع خفیف این عمل با پیلینگ سطحی (مثلاً با اسید گلیکولیک ۲۰%) به هم شبیه باشند. میکرودرم ابریژن نیز مانند بسیاری از عمل‌های زیبایی باید در چند جلسه پیاپی (مثلاً هفته‌ای یک بار یا دو هفته یک بار) انجام شود تا به تدریج اثرات خود را نمایان سازد.
با این روش شکل و قوام پوست بهبود یافته و برخی لکه‌های پوستی محو شده یا کم می‌شوند. جای اسکار اکنه و نیز چین‌های کم عمق پوست هم تا حدودی کاهش می‌یابد. میکرودرم ابریژن محتوای الاستین و کلاژن پوست را نیز افزایش می‌دهد و از این طریق به جوان سازی آن کمک می‌کند. درضمن چربی پوست‌های چرب را کمتر و منافذ باز پوستی را کوچک‌تر کرده و به طور کلی ظاهر پوست شما را بهتر می‌کند. همچنین الاستوز ناشی از نور خورشید را کاهش داده و به نرمی و لطافت پوست می‌افزاید (الاستوز شامل تغییراتی است که در اثر تابش طولانی نور آفتاب در پوست پدید می‌آید و باعث تغییراتی مانند چین و چروک می‌شود). انعطاف پذیری پوست بعد از میکرودرم ابریژن، همچون اسفنج خشکی که آن را خیس کنید، افزایش یافته و در نتیجه به نرمی و لطافت آن افزوده می‌گردد. ادم (افزایش حجم) حاصل از این عمل ، پوست را پرتر و نرم‌تر می‌کند. باید توجه داشت که تاثیر میکرودرم ابریژن در رفع اسکار آکنه‌های قدیمی یا کاستن از چین‌های پوستی اندک است ولی جالب آنکه در همه تحقیقات و آمارگیری‌ها ، بیماران از نتایج این عمل ابراز رضایت می‌کنند.
میکرودرم ابریژن به سرعت به یکی از رایج‌ترین عمل‌های زیبایی تبدیل شده است. آکادمی جراحی زیبایی آمریکا تخمین می‌زند که میکرودرم ابریژن پس از تزریق بوتاکس ، شایع‌ترین عمل زیبایی باشد. این عمل بدون درد ، سریع و آسان است و عوارض چندانی ندارد.
دستگاه‌های میکرودرم ابریژن به طور کلاسیک از کریستال‌های اکسید آلمینیوم به اندازه صد میکرومتر به عنوان لایه بردار استفاده می‌کنند. در این روش کریستال‌ها به طور مکرر و سریع با سطح پوست برخورد می‌کنند و از سوی دیگر دوباره به مخزن دستگاه مکیده می‌شوند. پزشک تعیین می‌کند که زمان تماس و تعداد دفعات تماس چقدر باید باشد. بعد از عمل ممکن است قرمزی مختصری در سطح پوست مشاهده شود که به سرعت از بین می‌رود. استفاده بیش از حد از این دستگاه در یک محل از پوست می‌تواند منجر به خونریزی‌های زیرجلدی شود.
همچون بسیاری از عمل‌های زیبایی لازم است قبل و بعد از عمل از زوایای مختلف صورت بیمار عکس برداری شود.
هرجلسه حدود بیست تا سی دقیقه طول می‌کشد و معمولاً چند جلسه (مثلاً شش جلسه در عرض شش یا دوازده هفته) برای حصول نتیجه مطلوب لازم است.
ب) درم ابرژن
از قدیم بشر می‌دانست که اگر قسمتی از لایه‌های سطحی پوست را بر دارد ، به جای آن لایه‌های جدیدی ایجاد می‌شود که ظاهری زیباتر و جوان‌تر خواهد داشت. مصریان باستان از نمک ، سنباده ، و روغن‌های حیوانی بدین منظور استفاده می‌کردند. زنان مصر باستان حمام کردن در شیر ترش را برای زیبایی و لطافت پوست مفید یافته بودند زیرا در واقع طی این عمل نوعی پیلینگ شیمیایی با کمک اسید لاکتیک موجود در شیر انجام می‌شود. در ترکیه از آتش برای داغ کردن سطحی پوست استفاده می‌کردند که در واقع نوعی لایه برداری حرارتی بوده است. در طی قرن گذشته ، ایده قدیمی لایه برداری سطحی پوست مورد توجه و قبول علم پزشکی قرار گرفته است. به طور کلی هر قدر لایه برداری عمیق تر باشد (البته تا حد مشخصی) ، نتایج حاصله ملموس‌تر خواهند بود. اگر لایه برداری بیش از این حد مشخص (درم مید رتیکولر) صورت گیرد منجر به ایجاد اسکار (جوشگاه یا جای جوش خوردن زخم) می‌شود و به همین دلیل است که این عمل باید توسط پزشک مجرب انجام شود. لایه برداری سطحی را می‌توان با استفاده از اسید (که در واقع باعث نوعی سوختگی شیمیایی کنترل شده می‌شود) ، لیزر (که با کمک حرارت بافت مورد نظر را بخار می‌کند) و یا برداشتن مکانیکی لایه‌ها توسط درم ابریژن انجام داد.
در درم ابریژن از یک برس سیمی یا فرز الماس که بر روی یک موتور چرخنده قرار دارد برای برداشتن مکانیکی لایه‌هایی از پوست استفاده می‌شود. این تکنیک که از سال‌های ۱۹۵۰ شروع شد نتایج خوبی دارد ولی التیام زخم حاصله ، هفته‌ها زمان می‌برد. ایجاد اسکار ، تغییر رنگ پوست و عفونت از عوارض بالقوه هر نوع عملی هستند که با لایه برداری عمیق همراه باشد.
امروزه درم ابریژن بیش از همه برای رفع اسکار ناشی از آکنه به کار می‌رود. این روش را می‌توان همراه با لیزر دی‌اکسیدکربن برای رفع اسکار ناشی از انواع آکنه و سفت کردن پوست به کار برد. چین‌های عمیق‌تر به ویژه اطراف دهان در اثر آسیب‌های شدید تر نور آفتاب به وجود می‌آیند. لیزر دی‌اکسیدکربن و تا حد کمتری هم ”لیزر اربیوم یاگ” چین‌ها و اسکار آکنه‌های سطحی را بهبود می‌بخشند. اگر با وجود استفاده از این لیزرها ، باز هم چین‌هایی وجود داشته باشد می‌توان از درم ابریژن به عنوان درمان کمکی استفاده کرد. این کار ، التیام پوست بعد از لیزر دی‌اکسیدکربن را نیز تسریع می‌کند.
“رینو فیما” هم به خوبی با درم ابریژن درمان می‌شود. این بیماری بیشتر در مردان میانسال یا مسن دیده می‌شود و با “روزاسه“ همراه است و در آن به علت رشد و تکثیر غیرعادی غدد پوست بینی ، بینی بزرگ و متورم به نظر می‌رسد. در ابتدای امر برداشتن این مقدار بافت با لیزر دی‌اکسیدکربن مشکل است ولی می‌توان ابتدا با درم ابریژن این بافت اضافی را برداشته و سپس از لیزر دی‌اکسیدکربن برای ایجاد شکل طبیعی بینی استفاده کرد.
یکی از راه‌های برداشتن تتو نیز با استفاده از درم ابریژن و سپس “ژنتین ویوله” است. تتوهای عمیقی که به لیزر “الکساندریت” و ”نئو دایمیوم : یاگ” و “کیوسوئیچد” مقاوم باشند را اغلب می‌توان با این روش از بین برد. البته در پوست سایر قسمت‌های بدن (به غیر از صورت) ممکن است این کار با کاهش رنگ پوست در محل تتو همراه باشد.
۲- پیلینگ (لایه برداری) شیمیایی
پیلینگ شیمیایی یکی از پرمخاطب‌ترین درمان‌ها برای رفع علایم پیری پوست، به ویژه پوست صورت است. برابر آمارها در سال ۲۰۰۷ بیش یک میلیون پیلینگ شیمیایی در آمریکا انجام شده است.
کاربرد لایه برداری شیمیایی:
پیلینگ شیمیایی می‌تواند ظاهر مشکلات پوستی زیر را بهبود بخشد:
– خطوط و چروک‌های ریز پوست
– هایپرپیگمانتاسیون (بدرنگی‌های پوست یا لکه‌های پیری)
– منافذ بزرگ پوستی که در نتیجه مراقبت ناکافی از پوست ایجاد می‌شوند
– آسیب‌های خفیف ناشی از تابش خورشید
– اسکارهای کوچک
– پیلینگ شیمیایی را می‌توان در نواحی صورت ، بازو ، ساق ، گردن ، سینه و دست انجام داد
محلول‌های پیلینگ:
امروزه انواع زیادی از محلول‌های پیلینگ با قدرت‌های لایه برداری مختلف در بازار موجود است. آنها ممکن است حاوی یک نوع ماده شیمیایی باشند مانند اسید گلیکلولیک یا TCA (تری کلرواستیک اسید) و یا ترکیبی از چند ماده شیمیایی باشند.
طبقه بندی:
پیلینگ شیمیایی را در سه سطح “سطحی ، متوسط و عمیق” طبقه بندی می‌کنند و پزشکان با توجه به وضعیت و شرایط پوست بیمار در مورد قدرت لایه برداری و ترکیب شیمیایی پیلینگ مورد نظر تصمیم‌گیری می‌کنند.
واکنش پوست به پیلینگ شیمیایی:
واکنش پوست به پیلینگ شیمیایی به فاکتورهای زیادی از جمله نوع پوست و قدرت لایه برداری وابسته است. پیلینگ‌های سطحی معمولاً موجب قرمزی و پوسته‌ریزی به مدت چند روز می‌شوند ولی پیلینگ‌های عمقیتر ممکن است علاوه بر قرمزی و پوسته‌ریزی ، موجب بروز تاول و تورم نیز شوند و علایم آنها معمولاً تا دو هفته ادامه دارند. در واکنش‌های شدیدتر ممکن است نیاز به پانسمان و تجویز استروئید خوراکی و موضعی نیز باشد. به هر حال پوست درمان شده ، حساس و آسیب پذیر است و باید به منظور بهبود و ترمیم پوست ، یک رژیم مراقبت روزانه پوستی داشته و هر گونه تغییر در علائم را به پزشک اطلاع دهید.
برنامه درمانی:
فرایند پیری یک پروسه پیشرونده است و به طور مستمر موجب ایجاد خطوط و چروک‌های پوستی و لکه‌های متفاوت در نواحی مختلف بدن می‌شود. بنابراین به منظور پیشگیری از بروز و تثبیت علایم باید یک برنامه درمانی نگهدارنده توسط پزشک تدوین و اجرا شود.
محدودیت‌ها:
پیلینگ شیمیایی هر چند خیلی از مشکلات پوستی را درمان می‌کند ولی به تنهایی قادر به درمان مشکلات زیر نیست:
– چین و چروک‌های عمیق
– شلی ، افتادگی و چربی پوست
– کک و مک‌ها و ضایعات عمیق حاصل از تابش خورشید
– اسکارهای عمیق
بنابراین لازم است با درمان‌های دیگر و مکمل نظیر لیزر همراه شود.
مراحل انجام پیلینگ شیمیایی:
پیلینگ شیمیایی معمولاً در مطب پزشک قابل انجام است. پیلینگ‌های عمیق تر نیاز بی‌حسی نیز دارند ولی در انواع سطحی نیازی به آن نیست. این کار حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد ولی بهبود کامل معمولاً به یک الی سه هفته زمان نیاز دارد. دفعات درمان بر حسب شرایط هر فرد متفاوت است و نتیجه نهایی اغلب چند ماه بعد از درمان ظاهر می‌شوند.
پروسه درمان به ترتیب زیر است:
ماده شیمیایی روی محل مورد نظر که معمولاً تمام صورت است، مالیده می‌شود. با این کار ترکیبات شیمیایی ، لایه برداری را شروع می‌کنند. اول لایه خارجی پوست که معمولاً شامل پوست مرده است برداشته می‌شود. سپس ترکیبات شیمیایی شروع به تحریک ساخته شدن سلول‌های جدید پوست می‌کنند. طی این مرحله ممکن است بیمار به مدت حدود ده دقیقه احساس سردی ، گرمی یا داغی یا سوزن سوزن شدن کند.
مراقبت بعد از درمان:
به منظور تسریع بهبودی و کاهش ریسک عوارض لازم است راهنمایی‌های پزشک معالج به دقت رعایت شود و تا دو هفته از آرایش و قرار گرفتن در معرض آفتاب خودداری شود. در صورت لزوم برای خروج از منزل باید از ضد آفتاب با spf15 یا بالاتر استفاده شود.