آکنه غرور جوانی و درمان آن
فهرست محتوای این مطلب
آکنه نوعی بیماری و التهاب پوستی مزمن است که در بسیاری افراد در سنین جوانی و یا حتی میانسالی بروز می‌کند. این مورد بر ظاهر و زیبایی هر فردی تاثیرگذار است و به همین دلیل درمان آن برای عموم مردم مهم است. درمان آکنه کاری دشوار و وقت‌گیر است. ممکن است برای شما هم این سوال به وجود آید که آکنه همان جوش است؟ در ادامه این مقاله به بررسی عارضه آکنه، دلیل به وجود آمدن و روشهای درمان آن می‌پردازیم.
آکنه چیست؟
آکنه نوعی عارضه پوستی همراه با التهاب است که در قسمتهای مختلف بدن مانند سر، صورت، شانه‌ها و سینه احتمال بروز دارد. اکنه زمانی به وجود می‌آید که منافذ پوستی به دلایل مختلف از جمله چربی یا موهای زائد بسته شود. این عوامل باعث تجمع باکتری زیر پوستی و در نتیجه التهاب و قرمزی می‌گردد.
محتمل‌ترین زمان برای بروز این مشکل پوستی، زمان نوجوانی است و بعد از بزرگسالی برای اغلب افراد آکنه برطرف می‌شود و یا کاهش پیدا می‌کند البته به این معنا نیست که اصلاً به وجود نیاید.
انواع آکنه
آکنه‌ها دارای انواع متعددی هستند که ممکن است هر شخصی به یک نوع از آن مبتلا شود. آکنه یا همان جوش دارای انواع مختلفی است که در ادامه 6 دسته اصلی آن را بیان می‌کنیم:
- جوشهای سر سیاه: برآمدگی‌های روی پوست که سیاه رنگ و تیره هستند. دلیل رنگ سیاه آنها، رنگدانه‌های فولیکول مو است.
- جوشهای سر سفید: این دسته از آکنه‌ها مانند جوشهای سر سیاه هستند، با این تفاوت که داخل آنها مایع وجود دارد.
- پاپول‌ها: برآمدگی‌های کوچک و قرمز رنگ روی پوست که بسیار ملتهب و دردناک است.
- پوسچول‌ها: این نوع جوشها ریز و دردناک هستند که داخل آن چرک وجود دارد.
- ندول‌ها: در صورتی که در زیر پوست خود برجستگی بزرگ و ملتهب احساس کردید که باعث ایجاد درد می‌شود از این دسته آکنه است.
- کیست: برجستگی‌های روی پوست که ابعاد بزرگی دارند و حاوی مقادیر زیادی از چرک و خون است. در مورد این نوع از آکنه‌ها که به کیست تبدیل می‌شوند، باید دقت داشت زیرا عدم رسیدگی به آن باعث به وجود آمدن اسکار شدید می‌شود.
عوامل افزایش موثر در ایجاد آکنه
موارد زیادی در بروز آکنه‌های صورت و بدن تاثیر دارند. برخی موارد مانند چربی پوست، آلودگی پوست و انسداد فولیکول مو توسط سلول‌های مرده پوست بر ایجاد انواع آکنه موثر هستند. آکنه بیشتر در نواحی بالای بدن مانند سر، صورت و سینه ایجاد می‌شود زیرا در این نواحی، غدد چربی بیشتر است. سایر عوامل موثر در پیدایش آکنه‌های خفیف و شدید، عبارتند از:
- تغییرات هورمونی: رسیدن به سن بلوغ باعث افزایش برخی هورمون‌ها می‌شود. این هورمون‌ها باعث افزایش و بزرگ شدن غدد چربی در افراد می‌گردد. در بانوان این تغییرات هورمونی در سنین میانسالی بسیار شایع است.
- مصرف برخی داروها: مصرف برخی داروها که حاوی مواد لیتیوم یا کورتیکواستروئید هستند، احتمال ایجاد آکنه را افزایش می‌دهد.
- مصرف برخی غذاها: رژیم غذایی نامناسب و استفاده از کربوهیدرات‌‌ها که در مواد شیرین و یا نگهدارنده‌های داخل تنقلات شدت آکنه را بالا می‌برد.
- شرایط محیطی: بروز استرس در صورتی که قبلاً مستعد آکنه بودید، احتمال بروز این موارد را بالا می‌برد.
- لوازم آرایشی: استفاده از لوازم آرایشی در صورتی که استاندارد و از مواد مرغوب و با کیفیت باشد، باعث آکنه نمی‌شود. در صورتی که از لوازم آرایشی استفاده می‌کنید، مداوم پوست خود را از این مواد پاک کنید تا منافذ پوست بسته نشود. یکی از عوامل ایجاد آکنه شستشوی بیش از حد پوست با مواد شیمیایی است که این مواد پوست را تحریک کرده و باعث تشدید آن می‌شود.
آکنه غرور جوانی (ولگاریس یا جوش جوانی)
شایعترین بیماری واحد پیلوسباسه و یک بیماری مزمن التهابی است. آکنه در 98% موارد در صورت دیده می‌شود اما ممکن است اغلب قسمتهای بدن را درگیر نماید.
شیوع بیماری در آقایان کمتر ولی شدیدتر است اما در خانم‌ها با اینکه شیوع کمتری دارد ولی مقاوم‌تر است. برخلاف تصور، این بیماری همیشه بعد از سنین نوجوانی بهبود پیدا نمی‌کند و در 10% از آقایان و 5% از خانم‌ها تا سن 40 سالگی ادامه پیدا می‌کند.
اغلب افراد تصور می‌کنند این بیماری بعد از نوجوانی خود به خود بهبود می‌یابد و نیازی به درمان ندارد اما باید بدانیم در صورت تاخیر در درمان، این بیماری مزمن باعث ایجاد اسکار و یا جای جوش در صورت فرد می‌شود که از نظر زیبایی بسیار آزار دهنده است و همچنین میتواند باعث بحران‌های روحی و روانی جدی نوجوانان در بین دوستان گردد.
برای درمان آکنه باید تمام عوامل ایجاد کننده آن را همزمان در نظر گرفت و سپس مدیریت و درمان کرد.
عوامل زمینه ساز آکنه
1- هورمون‌های مردانه یا آندروژنیک (تستوسترون آزاد و DHEAS) و هورمون زنانه پروژسترون سبب افزایش ترشح و اندازه غدد سباسه می‌شوند اما هورمون زنانه استروژن اندازه و فعالیت غدد سباسه را کم می‌کند (به همین دلیل آکنه گاهی در نیمه دوم قاعدگی یا فاز پروژسترونی بدتر می‌شود). این است که آکنه از سنین نوجوانی بروز می‌کند و زیاد می‌شود. همچنین قرص‌های ضد بارداری که پروژسترون با فعالیت آندروژنیک بالا دارند سبب تشدید آکنه می‌شوند (مانند LD و HD).
2- برخی داروها باعث پیداش آکنه غرور جوانی می‌شوند و یا آن را تشدید می‌کنند از جمله این داروها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- استروییدها (کورتون‌ها)
- داروهای ضد صرع (فنوباربیتال، فنی‌تویین و …)
- مصرف بیش ازحد ویتامین‌ها (B1، B6 ، B12 و …)
- لیتیوم که در درمان افسردگی بکار می‌رود
- ترکیبات تار (Tar) که در درمان پسوریازیس بکار می‌رود
- سیکلوسپورین، آزاتیوپرین، ایزونیازید
- مصرف بیش از حد داروهایی که بروماید دارند (اکسپکتورانت، جلبک دریایی و …)
- داروهای بدنسازی مانند عوامل آنابولیک (تستوسترون و ناندرولون) و …
بنابراین برای موفقیت در درمان تا آنجا که ممکن است، با نظر پزشک داروهای فوق قطع شوند و یا با داروهای دیگر جایگزین شوند، پس پرسش در مورد سابقه مصرف دارویی بسیار اهمیت دارد.
3- آب و هوای گرم و مرطوب و تعریق فراوان در تشدید آکنه غرور جوانی موثر است، پس آکنه در آب و هوایی مانند گیلان بویژه در تابستان‌ها بدتر می‌شود. با این همه گاهی آفتاب آکنه را بهتر می‌کند.
4- تحریک پوست بر اثر ماساژ و فشار مداوم و مکرر آکنه را بدتر می‌کند. مسلماً دستکاری جوش با ناخن و یا سایز اشیاء باعث می‌شود پوست له شده و اثر بدتری برجای بماند که ترمیم و بهبود را بشدت مختل می‌کند.
5- شغل‌هایی که با مواد شیمیایی سر و کار زیادی دارد نیز در بدتر شدن آکنه موثر است. کسانی که با نفت و هیدروکربن‌های هالوژنه، مواد روغنی کار می‌کنند در دست، پا، صورت و یا سایز قسمتهای بدن دچار آکنه می‌شوند. پس مراقبت در بکارگیری ماسک یا دستکش ضمن کار و شستشوی مرتب با فوم‌ها و صابون‌های ویژه ضروری است.
6- استرس‌های روحی و خواب نامناسب، بویژه در خانم‌ها باعث می‌شود آکنه بدتر شود. بنابراین باید با روشهای مختلف (از ورزش و یوگا گرفته تا داروها) اضطراب را کاهش داد.
7- رژیم غذایی در تشدید یا ایجاد آکنه نقش مبهمی دارد. مصرف غذاهایی کم کالری میتواند اثر خوبی داشته باشند و مصرف برخی غذاها مانند محصولات لبنی، آجیل، شکلات، کره، شیرینی جات، ادویه‌های تند و فست‌فودها می‌توانند آکنه غرور جوانی یا سایر آکنه‌ها را بدتر کنند. بنابراین شما باید ببیند کدام غذا باعث تشدید جوشهای صورتتان می‌شود و همان را کمتر مصرف کنید. همچنین مصرف میوه و سبزیجات تازه همیشه مفید است.
8- لوازم آرایشی و بهداشتی با پایه روغنی، آکنه غرور جوانی را بدتر می‌کند. پس نباید هر صابونی که در دسترس است را به صورتتان بزنید. بنابراین باید لوازم آرایش که با پوستتان سازگار نیست را کنار بگذارید. این الزاماً به گرانی یا ارزانی آن بستگی ندارد بلکه بسته به این است که پوستتان با آن سازگار است یا نه.
در مقاله شناخت انواع پوست و راه‌های مراقبت از آنها به طور مفصل به این نکات پرداختیم.
9- ژنتیک و نژاد مسلماً در این مورد هم بشدت موثر است. چنانچه هر دو والدین دچار آکنه باشند، شانس ابتلای فرزند آنها به آکنه 75 درصد است. اسمش را شانس بگذارید یا ارث، برخی با اینکه مراقب پوستشان نیستند اصلاً جوش نمی‌زنند و برخی با وجود درمان و مراقبت مداوم سال‌ها گرفتار جوش هستند.
10- باکتری‌های پروپیونی باکتریوم آکنس، استاف اپیدرمیس و همچنین قارچ مالاسزیا فورفور که ساکن طبیعی پوست هستند، در تشدید آکنه غرور جوانی موثر هستند اما در شریط مستعد در روند تشدید آکنه موثر هستند.
11- در مورد اکثر داروهای موضعی، حداقل 2 ماه طول می‌کشد تا اثر کامل آنها نمایان شود، لذا باید صبر داشته باشید.
12- اکثر درمانها مداوم و دراز مدت هستند.
عوارض آکنه
به طور کلی آکنه دارای عوارض خاصی نیست اما خودش به تنهایی هم میتواند آزار دهنده باشد.
- آکنه ممکن است در برخی افراد باعث تغییر رنگ پوست شود یا پوست تیره و یا روشن‌تر می‌شود.
- در برخی افراد ممکن است بعد درمان آکنه جای زخم تا مدت‌ها بر روی پوست باقی بماند. این مورد بیشتر در مورد رنگ پوست‌های تیره صدق می‌کند.
چگونه میتوان از ایجاد آکنه پیشگیری کرد؟
ایجاد جوش یا ابتلا به آکنه مانند بسیاری از بیماری‌ها خارج از کنترل است اما با رعایت برخی نکات بهداشتی ممکن است بتوان از بروز جوش جلوگیری کرد و از شدت آن کاست.
- پاک کردن آرایش قبل از خوابیدن.
- استفاده از رژیم غذایی مناسب و عدم استفاده از غذاهای چرب.
- استفاده از لوازم آرایشی معتبر و بدون روغن، زیرا روغن موجود در کرم‌های پوستی و لوازم آرایشی باعث بسته شدن منافذ پوست می‌شود.
- عدم شستشوی صورت با شوینده‌های قوی و شیمیایی برای پاک کردن لوازم آرایشی. توصیه می‌شود برای پاک کردن این موارد از پاک کننده‌های ملایم پوست استفاده کنید.
- در صورت داشتن جوش از کندن آنها خودداری کنید زیرا این کار باعث زخم شدن و عفونت می‌شود.
روشهای درمانی آکنه
درمان آکنه بسته نوع و شدت آن در افراد متفاوت است. بهتر است برای درمان آکنه از داروها و یا درمان‌هایی که توسط پزشک تجویز می‌شود، استفاده شود. برخی از این درمانها عبارتند از:
- استفاده از داروهای موضعی که باید بر روی پوست و روی جوش مالیده شوند.
- استفاده از داروهای خوراکی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهایی که بر روی هورمون‌ها تاثیر دارند.
- استفاده از لایه بردارها و یا درمان توسط لیزر. این درمان عموماً برای از بین بردن جای جوش برای افرادی که عارضه آکنه بر روی بدن این افراد زیاد است استفاده می‌شود.
توصیه می‌شود از مصرف هرگونه دارو و درمان‌های دیگر بدون تجویز پزشک متخصص زیبایی و پوست خودداری کنید زیرا ممکن است عواقب جبران ناپذیری برای فرد به وجود بیاورد. برخی بر این باورند که در صورتی که یک درمان برای فردی جواب دهد، برای دیگران هم جوابگو است، در صورتی که درمان افراد با توجه به شرایط بدنی، شدت بیماری و نوع آکنه متفاوت است.
درمان آکنه با مزوتراپی
در مزوتراپی صورت، برای رفع آکنه و جوشها از افزایش کلاژن سازی کمک می‌گیرند و حتی اگر یک لک از جوش بر صورت شما باقی مانده باشد نیز با این تکنیک از بین می‌رود. مزوتراپی برای درمان آکنه در هر جلسه حدود 15 تا 25 دقیقه زمان لازم دارد و بعد از هر جلسه میتوانید نتیجه را مشاهده نمایید.
درمان آکنه با میکرونیدلینگ
در این روش پزشک با استفاده از سوزن‌های بسیار ریز به ساخت کلاژن و تحریک آن و همچنین درمان آکنه می‌پردازد. بعد از هر جلسه میکرونیدلینگ، وسعت آکنه‌ها کاهش خواهد یافت.
ویتامین E برای درمان آکنه مناسب است؟
برخی از پزشکان بعد از بررسی شرایط هورمونی فرد، از ویتامین E برای بهبود انواع آکنه و جوش استفاده می‌کنند اما شما نباید به طور خودسرانه از این ویتامین به این جهت استفاده کنید.
عوارض قرص راکوتان برای آکنه صورت چیست؟
این دارو برای رفع و درمان انواع آکنه و جوشها مناسب است اما به طور کلی دارای عوارض جانبی است که بهتر است در دوره‌های درمانی کوتاه مدت و حتماً زیر نظر پزشک استفاده شود.